Κείμενο που είχε συνταχθεί και δημοσιευθεί στο blog Parabellum τον φεβρουάριο του 2013
Η δημιουργία τάσεων
Τα τελευταία χρόνια, ο οξυδερκής παρατηρητής μπορεί να ξεχωρίσει σημαντικές αλλαγές που συντελούνται στο εσωτερικό του αντιεξουσιαστικού-αναρχικού “χώρου”. Η λεγόμενη κρίση προκάλεσε προβληματισμούς και αναστοχασμούς σε μια μεγάλη μερίδα των αναρχικών. Για πρώτη ίσως φορά στην Ελλάδα τα διαφορά σκεπτικά και οι ποικίλες αναλύσεις σχετικά με την επανάσταση, “αποδελτιώνονται” σε διαφορετικές και διακριτές αναρχικές τάσεις. Επιτέλους γίνεται ορατό πως ο αναρχικός χώρος δεν είναι (ευτυχώς) ένα συμπαγές πολιτικό μόρφωμα αλλά ένα πολυτασικό και πολύμορφο μωσαϊκό απόψεων και στοχεύσεων.
Από αυτή τη διαδικασία έχουν ήδη αρχίσει να διαμορφώνονται εντός της αναρχίας διαφορετικοί πόλοι. Η πιο ξεκάθαρη τέτοια συγκρότηση είναι ο πόλος της κοινωνικής αναρχίας. Από το γενικόλογο σύνθημα της κοινωνικής επανάστασης που γράφονταν σχεδόν από τους πάντες τα προηγούμενα χρόνια, οι σύντροφοι που έχουν αυτό το σκεπτικό έχουν κάνει σημαντικά βήματα τόσο στο επίπεδο της δικής τους ανάλυσης όσο και στο επίπεδο της οργάνωσης, βασικό πρόβλημα αυτού του χώρου διαχρονικά. Θα προχωρήσουμε παρακάτω στην κριτική των κοινωνιστικών απόψεων· αυτό που μας ενδιαφέρει εδώ είναι να καταδείξουμε ότι παρ’ όλες τις διαφωνίες είναι θετικό ότι επιτυγχάνεται μια αντιστοιχία λόγου και πράξης που αργότερα δεν υπήρχε. Και λέμε πως είναι θετικό γιατί οτιδήποτε είναι καλύτερο από των εγκλωβισμό στα καφενεία των Εξαρχείων.
Αντικοινωνική κριτική
Αυτό που πιστεύω πως λάμπει δια της απουσίας του από την κοινωνιστική ατζέντα είναι η κριτική στην κοινωνία. Αυτό μπορεί να ερμηνευτεί με ποικίλους τρόπους. Είναι κατανοητό πως η άσκηση κριτικής στο υποκείμενο που πιστεύεις ότι θα φέρει την επανάσταση, συνίσταται στην αποδόμηση ενός μεγάλου κομματιού της θεωρίας σου. Ιδιαίτερα λόγω της σημερινής κατάστασης στης κοινωνίας, μια ρεαλιστική κριτική δε μπορεί εκ των πραγμάτων να σταματήσει μέχρι να φτάσει στην εκμηδένιση του αντικειμένου της. Επίσης υπάρχει και η συγκυρία. Παραδοσιακά οι κρίσεις του καπιταλισμού θεωρούνται από τους επαναστάτες ως ευκαιρίες. Δηλαδή ακόμη και εκείνοι που αντιλαμβάνονται την αισχρή συνειδησιακή κατάσταση του κοινωνικού σώματος, τη βάζουν τακτικά κάτω από το χαλί ώστε να μη χαθεί ακόμα μια ευκαιρία. Στην επαναστατική διαδικασία που ελπίζουν να ακολουθήσει, θεωρούν πως υπάρχει χώρος να βελτιωθεί η κατάσταση.
Αντίθετα με ότι φαίνεται εκ πρώτης όψεως, οι προβληματικές που ανακύπτουν από την μη κριτική στην κοινωνία δεν έχουν σχέση μόνο με τη μη ρεαλιστική αντίληψη της κατάστασης. Το πρόβλημα είναι ότι ο κοινωνισμός ως αντίληψη συσκοτίζει και αποκρύπτει σημαντικές πτυχές του εξουσιαστικού συμπλέγματος. Ο όρος κοινωνία αναλύεται εξαιρετικά επιφανειακά ως ένα άθροισμα ατόμων, μια συλλογική επιλογή διαβίωσης. Αυτή η θεώρηση είναι πλήρως διάτρητη. Η κοινωνία δεν ταυτίζεται με το συλλογική διαβίωση και το συλλογικό πράττειν. Επίσης εχθρεύεται εκ φύσεως το άτομο και λειτουργεί μόνο με την ύπαρξη μαζών. Οι κοινωνίες είναι μαζικά μορφώματα που δημιουργήθηκαν για να εξυπηρετούν την εκάστοτε εξουσία και δεν είναι σε καμιά περίπτωση αποτέλεσμα μια φυσικής διαδικασίας ούτε βέβαια ελεύθερη επιλογή, όπως συχνά παρουσιάζεται. Η κοινωνία γεννά την παραγωγή και την οικονομία. Η κοινωνία γεννά τον πολιτισμό. Όλα αυτά συμπλέκονται σε ένα τερατώδες σύνολο που εξανδραποδίζει την ατομικότητα, τη φύση και την ελευθερία. Η κοινωνία είναι ένα σύνολο ταυτοτήτων και ρόλων που δημιουργούνται από τα πάνω και διαχέονται, αναπαράγονται και εξελίσσονται από τους υπηκόους συνειδητά ή ασυνείδητα. Η κοινωνία δε συνδυάζεται με την ατομική ελευθερία. Το άτομο οφείλει να επιτελεί τους κοινωνικούς του ρόλους σε οποιαδήποτε κατάσταση το εντάσσει σε μαζικό κοινωνικό σύστημα. Ως επακόλουθο και η συλλογική ελευθερία, η οποία βασίζεται στη σύμπραξη ανεξάρτητων και δυνατών ατόμων, εχθρεύεται την κοινωνική συγκρότηση. Η εξουσία δεν είναι απλά το κράτος και το κεφάλαιο. Η εξουσία είναι και σύστημα σχέσεων και όσο οι επαναστάτες επιμένουν να στοχεύουν σε μαζικές κοινωνικές χίμαιρες αυτό το σύστημα σχέσεων δεν πεθαίνει αλλά μεταλλάσσεται σε κάτι ισχυρότερο και ανθεκτικότερο ακριβώς όπως οι ιοί.
Επομένως η κοινωνική κριτική ανοίγει ένα τεράστιο πεδίο για την αναρχική επίθεση που στοχεύει πλέον της ιερές αγελάδες των παλιών επαναστατών, όπως η ίδια η κοινωνία, ο πολιτισμός, η παραγωγή και η οικονομία. Παράλληλα ξεπηδούν νέα μέτωπα όπως η επίθεση στην επιστήμη ως χειραγώγηση της γνώσης και ως εξουσιαστική δύναμη, η επιθετικές αναλύσεις σχετικά με το ιδεολόγημα της προόδου σε συνάρτηση με το φυσικό κόσμο και η αποδόμηση του ανθρωποκεντρισμού και της ίδιας της έννοιας της ανθρωπότητας ως φαντασιακή και εξουσιαστική κοινότητα, κληροδοτήματα και τα δύο των αστικών επαναστάσεων του παρελθόντος και του Διαφωτισμού. Παραβιάζοντας την πύλη του ιερού άβατου της κοινωνίας ως αντικείμενο κριτικής και επίθεσης, βρίσκουμε μερικά από τα πιο καλά κρυμμένα και τα πιο αποκρουστικά εργαλεία της κυριαρχίας διαχρονικά και όχι μόνο μέσα στους αιώνες που βασιλεύει ο καπιταλισμός.
Αναρχικός ρεφορμισμός
Η κριτική στην κοινωνία προσφέρει επίσης την ευκαιρία στην αναρχία να δημιουργήσει επιτέλους τις δικές της, αυτόνομες αναλύσεις μακριά από το δύσοσμο κουφάρι του μαρξισμού. Η αναπαραγωγή της μαρξιστικής “επαναστατικής” εξίσωσης βγάζοντας απλά έξω τη μεταβλητή της εξουσίας δεν οδηγεί στην ελευθερία. Πρώτον γιατί η εξουσία όπως είπαμε παραπάνω δεν είναι μονοδιάστατη έννοια και δε συνοψίζεται στον αστικό ή σοσιαλιστικό κρατισμό. Δεύτερον γιατί ο στείρος οικονομισμός και εργατισμός του μαρξισμού δε μπορούν να ερμηνεύσουν τις σύγχρονες κοινωνίες εκτρώματα στις οποίες αναθέτουν την επανάσταση. Η υιοθέτηση με αντιεξουσιαστικό λούστρο των εργατίστικων προταγμάτων και της παραγωγικής εμμονής οδηγεί ακόμα και συνεπέστατους αναρχικούς στα μονοπάτια του κομμουνιστικού ρεφορμισμού. Η εκκωφαντική απουσία της ουσιαστικής ατομικής ελευθερίας από τον αναρχικό λόγο οδηγεί σε μια, κομμουνιστική πλέον, μαζοποίηση, δηλαδή σε νέα δεσμά. Η ελευθερία μετατίθεται για ακόμα μια φορά στις καλένδες. Προς το παρών ας παράγουμε, αυτοδιαχειριζόμενοι τη μιζέρια μας.
Η ρεφορμιστική στροφή λόγω της κοινωνιστικής εμμονής γίνεται ορατή όλο και περισσότερο. Σήμερα στον αναρχικό λόγο κυριαρχεί ένας αριστερίστικου τύπου οικονομισμός που εγκλωβίζεται στο πεδίο της ταξικής πάλης. Παράλληλα επιστρέφει η λογική της περιούσιας τάξης που θα κληρονομήσει τον κόσμο. Πολλοί αναρχικοί τρέχουν πίσω από κάθε εργατικό αγώνα που ζητά ψίχουλα και τη διατήρηση του καπιταλιστικού παραγωγικού ιστού. Φαντασιακά άγριων απεργιών προβάλλονται πάνω στα εργατικά υποκείμενα όταν τα ίδια δεν έχουν καμία τέτοια διάθεση, όπως στην περίπτωση των απεργών του μετρό. Πλέον σπάνια διαβάζει ή ακούει κανείς μια κριτική στην ίδια την παραγωγή και την οικονομία. Αυτή η λογική οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια σε διαχειριστικές λογικές. Ο έλεγχος των μέσων παραγωγής δε έχει τίποτα το επαναστατικό. Η αριστερά το γνωρίζει αυτό και γι’ αυτό το λόγο την αβαντάρει. Η οικονομία λειτουργεί περίφημα όποιος και να διαχειρίζεται τις μηχανές της. Η αυτοοργάνωση της παραγωγής είναι μια εναλλακτική εκδοχή των οικονομικών μαζικών κοινωνιών και δεν έχει καμιά σχέση με την ελευθερία και την αναρχία.
Η νέα Αναρχία
Υπάρχει λοιπόν ένας πόλος που κομμουνιστικοποιεί την αναρχία. Αυτή η αριστερή στροφή ενός κομματιού του χώρου όμως, αφήνει πίσω της ένα τεράστιο κενό. Είναι λοιπόν απαραίτητο να αναδυθούν νέες, αυθεντικά αναρχικές, αναλύσεις που θα συσπειρώσουν εκείνους τους συντρόφους που δε θεωρούν τους εαυτούς τους μια αντιεξουσιαστική συνιστώσα της Αριστεράς. Αναλύσεις που από διαφορετικές βάσεις θα επιτίθενται ευθέως στο κοινωνικό τερατούργημα, στον πολιτισμό, την ανθρωπιστική ηθική, στην επιστήμη και την τεχνολογία, στην παραγωγή και την οικονομία. Αυτές οι αναλύσεις ανοίγουν περάσματα όπου μπορεί να συναντηθεί μια μεγάλη γκάμα αναρχικών από οικοαναρχικούς και αντιπολιτισμικούς, μέχρι μη κομμουνιστές εξεγερσιακούς και ατομικιστές. Η κάθε αντίληψη πρέπει να διεκδικήσει αυτόνομα το χώρο της καλύπτοντας το κενό που περιγράψαμε πριν. Είναι απαραίτητη η ανάδυση ενός νέου αυθεντικά αναρχικού πόλου που θα σηκώσει το βάρος της επίθεσης στο υπάρχον, στο θέατρο του διεξαγόμενου πολέμου.
Δε μιλάω σε καμιά περίπτωση για τη δημιουργία άλλης μιας κεντρικής οργάνωσης. Μιλάω για την “εκμετάλλευση” του κενού ώστε αυτό να συμπληρωθεί από την αυθεντική και επιθετική Αναρχία. Δε μιλάω για τη δημιουργία ενός ανταγωνιστικού πόλου προς στους κοινωνιστές αλλά για τη δημιουργία ενός αντίπαλου δέους του κράτους και της εξουσίας. Δε μιλάω για μια φαντασιακή ενότητα αλλά για ένα πολύπλευρο επιθετικό ρεύμα που τα κομμάτια του θα συμπράττουν άτυπα και κατά το δοκούν.
Ο Μηδενισμός
Η μηδενιστική τάση μπορεί να προσφέρει τα μέγιστα σε αυτή τη διαδικασία. Η αιχμηρή μηδενιστική κριτική έχει διαλύσει προ πολλού τα φαντάσματα της κοινωνίας και του πολιτισμού. Ο μηδενιστικός λόγος, φύσει πολεμικός, αποδομεί το σύνολο της εξουσίας και αποτελεί μια λυσσαλέα επίθεση στο υπάρχον. Είναι απαραίτητο αυτός ο λόγος να εμπλουτίζεται διαρκώς, να ανακαλύπτει συνέχεια νέα αναλυτικά εργαλεία και να διαχέεται σαν γάγγραινα στο κοινωνικό σώμα. Όχι για να πείσει, αλλά για να δηλώσει πως υπάρχει μια χούφτα ανθρώπων που αρνούνται να ζήσουν σαν αριθμοί. Που αρνούνται να δεχθούν οποιαδήποτε αντιδραστική η επαναστατική εξουσιαστική αλλαγή στο όνομα της πανανθρώπινης ευτυχίας. Που προτιμούν να πεθάνουν μαχόμενοι μέχρι το τέλος παρά να ανεχθούν τα σύγχρονα κοινωνικά κάτεργα ή να συμπορευθούν με τους αριστερούς και “αντιεξουσιαστές” δήμιους της ελευθερίας. Αυτή η μαχόμενη μειοψηφία, κατασυκοφαντημένη σχεδόν από όλους και σταμπαρισμένη από τον εχθρό, πρέπει να συμβάλλει στη δημιουργία ενός επιθετικού αναρχικού μετώπου, σε πλήρη ρήξη με ότι συνιστά το υπάρχον. Μια σύμπραξη διαφορετικών συντρόφων που τους ενώνει το μίσος για την εξουσία και τους υποτακτικούς της και η αγάπη για γεμάτη ουσία ζωή. Οι μηδενιστές θα φέρουμε πάντα περήφανα το λάβαρο της διαρκούς αναρχικής εξέγερσης. Μέχρι την Ανατολή του Μηδενός…
Parabellum
